„Wawelski pochód", kolosalny korowód historycznych postaci, trzydzieści dwa metry długi, który opowiadać będzie o wielkości czasów minionych. (…) Jak prastary pergamin roztacza się korowód postaci wyszłych z wawelskich podziemi. Ci co na ziemi zjawili się najdawniej, zaczynają pochód, ci co przyszli później kończą korowód” (cyt. za: Katalog wystawy Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. I Wacława Szymanowskiego „Pochód na Wawel”, II. wystawa ogólna obrazów, maj– czerwiec 1912. Kraków 1912, s. 17).

Monumentalna rzeźba Pochód na Wawel, autorstwa Wacława Szymanowskiego, została po raz pierwszy zaprezentowana Krakowianom na wystawie w całości poświęconej temu dziełu. Została ona otwarta w Pałacu Sztuki 26 maja 1912 roku. Co ciekawe, wcześniej rzeźba była pokazywana, w listopadzie 1911 roku, w wiedeńskim pawilonie Secesji. Pomysł stworzenia tego nietypowego jak na owe czasy pomnika zrodził się na fali, prowadzonej w 1905 roku w Krakowie, dyskusji na temat zagospodarowania Wawelu, który został wówczas przejęty od władz austriackich. W mieście Królów rozgorzała gorąca dyskusja dotycząca jego odnowy, tak aby mógł na nowo powrócić do narodu. Pochodzący z Warszawy Wacław Szymanowski, w 1905 roku przeprowadził się z rodziną do Krakowa i wkrótce po przyjeździe włączył się w dyskusję na temat Wawelu. Stworzył on rewolucyjną jak na owe czasy koncepcję, której podstawowym założeniem było otwarcie dziedzińca zamkowego, a w miejscu zachodniego skrzydła, gdzie mieściły się dawne kuchnie królewskie, powinna stanąć monumentalna kompozycja Pochód na Wawel, mająca kształt orszaku 52 postaci z historii Polski, wiedzionych przez Fatum.  „Kiedy przyjechawszy do Krakowa, udałem się na Wawel, by rozejrzeć się w tej świętości narodowej, którą we mgle wspomnień lat młodzieńczych pamiętałem, uderzył mnie nasz gród stary przedewszystkiem ogromem przestrzeni, jaką zajmuje na płaskowzgórzu i cudownem swem położeniem. Zrozumiałem, jak potężnie działałby ten symbol narodowy na przyszłe pokolenia, gdyby można w nim przeszłość w jedną nic z przyszłością architektonicznie związać. Bo tylko w ten sposób cudna na ruina, która dotąd tylko pamiątką jest dla nas świętą, mogłaby nabrać prawdziwego życia, mogłaby streścić w sobie ducha narodu, promieniować na kraj cały, skupiając w sobie, wszystko, co przeszłość nam zostawiła i nowe wysiłki przyszłości”(cyt. za: Szymanowski W.: O przyszłość Wawelu. „Czas” 1906, nr 30 ,z 7 lutego, s. 1–2). Najbliższe lata Szymanowski spędził nad tworzeniem kompozycji, która jednocześnie stanowiła jego autorską ilustrację do wydarzeń z historii Polski, poczynając od władców z dynastii Piastów, a na Zygmuncie III Wazie kończąc. Autor sam wybrał najważniejsze wydarzenia i tak skomponował grupę rzeźbiarską, aby znalazły się w niej osoby bezpośrednio z nimi związane, np. św. Stanisław i Bolesław Śmiały, królowa Jadwiga i Władysław Jagiełło.

I oto przed nami seria klisz szklanych, których autorką jest Amalia Krieger, córka Ignacego, która po śmierci Natana w 1903 roku, zajęła się prowadzeniem atelier. Możemy na nich podziwiać Pochód na Wawel niemal krok po kroku. Począwszy od modelu w skali 1:10 ustawionego jeszcze w pracowni artysty, aż po posągi prezentowane na wystawie w Pałacu Sztuki – naszym oczom jawi się postać kroczącego dumnie biskupa Stanisława, zasępionego Bolesława Śmiałego wspartego na mieczu, Zygmunta Starego w otoczeniu humanistów, Zygmunta Augusta podtrzymującego omdlewającą Barbarę Radziwiłłównę czy zamyślonego księdza Piotra Skargi. Wszystkich wiedzie spowite w długą szatę Fatum – odwieczny symbol losu. 

Kolekcja dostępna jest pod tym linkiem.