(ENG) ul. Szpitalna 21, 31-024 Kraków
tel. (12) 422-68-64, (12) 431-29-61
e-mail: teatr@mhk.pl

(ENG) W marcu 2008 roku została zamknięta wystawa stała Dzieje teatru krakowskiego w Oddziale Teatralnym im. Stanisława Wyspiańskiego, przy ul. Szpitalnej 21. Zamknięcie wystawy stałej, jak również zawieszenie działalności wystawienniczej Galerii Teatralnej w Domu pod Krzyżem było podyktowane koniecznością wykonania niezbędnych prac remontowych obiektu, także potrzebą poddania konserwacji eksponowanych zbiorów, a wreszcie – zmianą koncepcji wystawienniczej. Obecnie trwają prace nad scenariuszem nowej wystawy stałej, która za kilka lat zostanie udostępniona zwiedzającym.
Zamknięcie stałej ekspozycji nie zamyka dostępu do zbiorów teatralnych Muzeum badaczom oraz zainteresowanym historią teatru krakowskiego. Oddział Teatralny nieprzerwanie prowadzi działalność statutową, tj. prowadzi prace badawcze, zabezpiecza i udostępniania zbiory, a także kontynuuje starania nad pozyskiwaniem do muzealnej kolekcji nowych teatraliów. Jednocześnie trwają prace nad scenariuszami wystaw czasowych, poświęconych artystom sceny krakowskiej. Na rok 2009 przygotowywana jest wystawa poświęcona wielkiej polskiej aktorce Helenie Modrzejewskiej, z okazji 100. rocznicy śmierci artystki; wystawę będzie można oglądać w salach Pałacu Krzysztofory.

Dom pod Krzyżem – krótka historia budynku
Pierwotnie obiekt związany był związany z klasztorem św. Ducha; w budynku mieścił się szpital ubogich scholarów, od XVI w. noszący imię św. Rocha – patrona przyszpitalnej kaplicy. Od połowy XIII w. placówka będąca początkowo oddziałem szpitala św. Ducha usamodzielniła się, a w latach 1458–1460 dom położony u zbiegu dzisiejszych ulic Szpitalnej i św. Marka stal się własnością szpitala. Wówczas rozpoczęto gruntowną przebudowę obiektu, która trwała do roku 1474. Szpital scholarów podlegał zarówno władzom duchownym, jak i świeckim, z ramienia  których opiekę nad nim prowadzili prowizorowie. Jednym z nich był Antoni Franckiewicz, który pod koniec XVI w. przeprowadził gruntowny remont budynku i reaktywował działalność szpitala. Z tego okresu pochodzi piętrowa, renesansowa oficyna, połączona przewiązką z gmachem głównym. Przebudowę tę upamiętnia zachowana w hallu tablica z 1594 r.
Wiek XVIII przyniósł upadek szpitala. Od roku 1790 właścicielem opuszczonego budynku stała się parafia kościoła Mariackiego; po drobnych adaptacjach budynek przeznaczono na przytułek dla ubogich. W latach 30. XIX w. przeprowadzono generalny remont budowli, nadając jej klasycystyczną formę i zmieniając jej układ wewnętrzny – przytułek ulokowano w oficynie, a gmach główny przeznaczono na mieszkania prywatne. W roku 1903 posesję została zakupiona przez Radę Miasta, która początkowo nosiła się z zamiarem wyburzenia zabudowań poszpitalnych. Ostatecznie budynek przeznaczono na sklepy i mieszkania.
W latach 1917–1937 w salach I piętra swoją siedzibę miał Związek Artystów Plastyków. Wiosną 1933 r. otwarto tu eksperymentalny teatr Józefa Jaremy „Cricot”, który szybko zdobył rozgłos i zyskał powodzenie. W 1936 r. Rada Miasta postanowiła przeznaczyć Dom pod Krzyżem na siedzibę mającego powstać muzeum historycznego. Po wojnie w roku 1949 samodzielnie już funkcjonujące muzeum przejęło budynek, zaś w roku 1958 podjęto uchwałę o przeprowadzeniu gruntownego remontu, obejmującego przystosowanie obiektu na potrzeby przyszłego muzeum teatralnego. Prace adaptacyjne i konserwatorskie, które przywróciły budowli jej pierwotne cechy stylowe, trwały do 1969 r. W tym też roku otwarto Oddział Teatralny Muzeum Historycznego, nadając mu imię Stanisława Wyspiańskiego.